این ماجرا که بعضاً «ایران گیت»، «ریگان گیت»، «کونترا گیت» و «نورث گیت» نامیده مى شود، اشاره به تلاش هایى دارد که از سـوى مـقـام هـاى آمـریکایى براى برقرارى رابطه سیاسى باجمهورى اسلامى ایران صورت گرفت .

وجـه تـسـمـیه «ایران گیت» از سوى رسانه هاى آمریکا به مسئله تـلاش دولت ریـگـان بـراى برقرارى ارتباط با ایران اطلاق مى شـود که آن را با بحران «واتر گیت» نیکسون رئیس جمهور اسبق آمریکا مقایسه مى کنند. اصطلاح «کونترا گیت» به این سبب گفته مى شود که برخى از محافل آمریکا، ریگان و دولتش را متهم کردندکـه سـود حـاصـله از تـجـارت اسـلحـه را جـهـت تـاءمـیـن هـزینه هاى شورشیان ضدّ دولتى نیکاراگوا (کونترا) اختصاص داده است .
اصـطـلاح «نـورث گـیـت» بـدیـن سـبـب کـه مـقـام هـاى مـسـئول ، سـرهـنـگ دوم «آلیـور نـورث» مـعـاون «آدمیرال جان پویند کستر» (مشاور ریگان در امور امنیت ملى آمریک»را از مهره هاى اصلى این ماجرا مى دانند.
در 13 آبـان 1365، رئیـس مجلس وقت طى نطقى این اقدام آمریکا ر«تـلاش هـاى مـقامات کاخ سفید براى جلب رضایت جمهورى اسلامى ایران» عنوان کرد و اعلام نمود که «رابرت مک فارلین» از چهره هاى ارشد کاخ سفید (مشاور سابق ریگان در امور امنیت ملى )، با سه نـفـر دیـگـر مـخفیانه با گذرنامه هاى ایرلندى و با یک هواپیماى حـامـل اسـلحه اى که از بازارهاى بین المللى خریدارى کرده بودیم وارد تـهـران شـدنـد. ما به دستور امام از تماس با آنها خوددارى وفـقـط بـه مـدت سـه سـاعـت آنـهـا را تخلیه اطلاعاتى کرده و موردبازجویى قرار دادیم . آنها پیامى از جانب ریگان براى برقرارى مـجـدّد رابـطـه بـا جمهورى اسلامى ایران آورده بودند. پس از پنج روز بازداشت از ایران خارج شدند.
روز پـانـزدهـم آبان ، وزارت امور خارجه ایرلند شمالى نسبت به استفاده غیر قانونى از گذرنامه به آمریکا اعتراض کرد.
در همین روز نخست وزیر وقت مهندس موسوى ، اظهار داشت :
«مـا در سـطح جهان با کشورهاى متعددى سر و کار داشته و با آنهاصـحـبـت و مـذاکـره مى کنیم . لیکن به فرموده حضرت امام ، رابطه آمـریـکـا بـا ایـران رابـطـه گـرگ و مـیـش اسـت ، ودلیـل آن جـنـایـاتـى اسـت کـه آمـریـکا در رابطه با انقلاب اسلامى ایـران مـرتـکـب شـده یا مى شود.» وى تاءکید کرد که جز در موارد مـربـوط به دادگاه لاهه هیچ مذاکره رسمى و غیر رسمى بین ایران اسلامى و آمریکا وجود ندارد.
مـطـبـوعـات غـرب ادعـا کـردنـد کـه هدف اصلى سفر مک فارلین به ایران تلاش براى مقابله با تروریسم و جلوگیرى از آدم ربایى در لبـنان و استفاده از نفوذ ایران در لبنان براى آزادى گروگانهاى آمریکایى بوده است .
روز 17 آبـان 1365 مـک فـارلیـن طـى مـصاحبه اى در آمریکا اظهارداشـت کـه : «خـبرهاى مربوط به این سفر کاملاً دروغ و خیالبافى است . وى گفت : در شرایط سختى به سر مى برد که نمى تواند در مورد این گزارش ها اظهار نظر کند.»
روز بعد وى گفت که بهبود روابط به چند شرط بستگى دارد:
1ـ توقف صدور تروریسم و انقلاب در منطقه خلیج فارس
2ـ مذاکره براى خاتمه جنگ ایران و عراق
3ـ همکارى در آزاد سازى گروگان هاى آمریکا (در لبنان ).
و هدف از سفرش به ایران براى تحقق این سه شرط بوده است .
بـه ایـن تـرتـیب مک فارلین به سفر به ایران و به هدف اصلى سـفـر، یـعنى گشودن رابطه با ایران ، با عنوان کردن سه شرط اعتراف کرد.
روز 19 آبان ، حملات مطبوعات آمریکا علیه دولت ریگان آغاز شد.نـیـویـورک تـایـمـز نـوشت : «اعتبار آمریکا خدشه دار شده است .»«کـریستین ساینس مانیتور» نوشت : «آمریکا با آبروى خود بازىمى کند.»
روز 21 آبـان ، «جـان پـویـنـد کـسـتـر» مـشاور امنیت ملى ریگان درمـصـاحـبـه اى بـا واشـنـگـتـن پست گفت : «آمریکا در مورد فردى که بـتواند در ایران مورد اعتماد کاخ سفید قرار گیرد اشتباه کرده است.»
روز 22 آبـان ، نـمـایـنـده دائمـى ایـران در سـازمـان مـلل طـى مـصاحبه اى که در نیویورک برگزار شد، شایعه صدور اسـلحـه از اسـرائیـل بـه ایـران را یک دروغ مسخره براى سرپوش نـهـادن بر رسوایى آمریکا در ایران دانست . وى گفت : اقلام نظامى که ایران در زمان شاه از آمریکا خریدارى کرد و یا مطالباتى که از آن کـشـور یـا فـرانـسـه داریـم ، هیچ گونه ارتباطى با سایرقضایا ندارد و وصول آن تعهدات را حق قانونى خود مى دانیم . وىدر مورد گروگان هاى آمریکایى در لبنان گفت : مسئله گروگان هامـسـئله مـردم لبـنـان اسـت و ما نفوذى نسبى در لبنان داریم و زمانى بـراى همکارى آمده ایم که آمریکا ثابت کند سیاست خود را نسبت به مـنـطـقـه و مـسـلمـانـان عوض کرده است . مک فارین در یک مصاحبه باشکبه تلویزیونى اى . بى . سى آمریکا به سفر خود اعتراف ، وافزود: ماجراى کیک و انجیل که ایرانى ها ادعا مى کنند ما با خود به تـهـران بـرده به عنوان کلید فتح باب مذاکره تقدیم داشته ایم ،صحت ندارد.
ریـگـان در یک سخنرانى تلویزیونى اعلام کرد که هدف ما تجدید روابـط بـا ایـران ، خـاتـمـه آبـرومـنـدانـه جـنـگ (تـحمیلى )، قطع تـروریـسـم دولتـى در خـاورمیانه و تاءمین بازگشت سالم تمامى گروگان هاى آمریکایى از لبنان بوده است .
و در ادامـه گـفـت : «چـرا شـمـا (مـردم آمـریـکـا) بـایـد سـؤال کـنـیـد کـه آیـا هرگونه رابطه اى با ایران براى ایالات متحده داراى اهـمـیـت اسـت یا خیر؟ ایران در قسمتى از پر اهمیت ترین منطقه جـغـرافـیایى جهان قرار دارد. این کشور بین شوروى و آبهاى گرم اقـیـانوس هند واقع گردیده است . جغرافیا توضیح مى دهد که چرا اتـحـاد شوروى یک ارتش خود را راهى افغانستان مى کند تا بر آن کـشور غلبه کند، و اگر بتواند بر پاکستان و ایران غالب شود.شـرایـط جـغرافیایى ایران ، این کشور را در موضع حساسى قرارداده که از آن موضع ، متخاصمین مى توانند در جریان نفت کشورهاى عـرب هـم مـرز خلیج فارس دخالت نمایند. از جغرافیا که بگذریم مـنـابـع نـفـتى ایران براى سلامت دراز مدت اقتصاد جهان حایز اهمیت اسـت . بـه ایـن دلایـل بـه نـفـع مـاسـت تـا در پـى تـحـولاتـى در داخـل ایـران باشیم . ریگان افزود ما قادر به چشم پوشیدن از این واقـعـیـت نـیـستیم ، چرا که منافع ما در خاورمیانه حیاتى است ، ولىسـیـاسـت ایـران بـه نـفـى تـمـامـى نفوذ غرب در خاورمیانه متمرکز گـردیـده است . ما در پى دستیابى به قلمرو یا موضع خاصى درایران نیستیم .
انـقـلاب ایران یک واقعیت تاریخى است و نیازى نیست که بین منافع بـنـیـادیـن مـلى ایـران و آمـریکا منازعه و مغایرت دائمى وجود داشته بـاشـد. از سـال 1983 کـشـورهـاى مـخـتـلفـى در تـلاش بـراى بـرانـگـیـخـتـن تـمـاس هـاى مـسـتـقیم بین ایران و آمریکا برآمده اند.کـشـورهـاى اروپـایـى ، خاور نزدیک و خاورمیانه سعى کرده اند تابـه عـنـوان مـیـانـجـى عـمـل نـمـایـنـد، ولى عـلى رغـم خـواسـت وتـمـایل آمریکا براى گام نهادن در این زمینه ، هیچ یک از این تلاشهـا ثـمـرى نـداشـت . بـا داشـتـن چـنـیـن تـاریـخـچـه اى بـود کـه مـاسـال گـذشـتـه هنگامى که نسبت به امکان تثبیت یک سلسله مذاکرات مـسـتـقـیـم بـا مـقـامـات ایـران مـطـلع شـدیـم ، آن راقبول کردیم . به خاطر اهمیت استراتژیک ایران و نفوذ این کشور درجـهـان اسـلام اسـت که ما در صدد کاوش براى یک رابطه بهتر بین کشورهاى خود بر مى آییم .»
در ایـن رهـگـذر، نـامـه 8تن از نمایندگان مجلس شوراى اسلامى درروزنامه رسالت به این شرح به چاپ رسید:
«ریـاسـت مـحـتـرم مـجـلس شـوراى اسـلامى ـ احتراما تقاضا دارد به وزیـر امـور خـارجـه ابـلاغ گـردد کـه طـبـقاصـل 88 قـانـون اسـاسى در مهلت مقرر در مجلس حاضر و به سؤالات زیر پاسخ دهند.
1ـ بـا تـوجه به این که وزارت امور خارجه عهده دار اجراى سیاست خـارجى جمهورى اسلامى است و تعیین خط مشى با مقام معظم رهبرى ومـجـلس شـوراى اسـلامـى اسـت ، در رابـطـه بـاجـنـجال تبلیغاتى اخیر از داخل و خارج از کشور در خصوص ارتباط بـا دولت آمـریکا اعلام دارند که این ارتباط در چه سطحى صورتپذیرفته است .
2ـ نظر به این که مجلس شوراى اسلامى هیچ گونه اطلاعى از این فـعل و انفعالات نداشته ، اعلام دارند چه مقامى یا مقام هایى تصمیم به این تماس و ارتباط گرفته اند.
3ـ بـه طـورى که شنیده مى شود افرادى خارج از کادر وزارت امورخارجه با هیاءت آمریکایى تماس گرفته و مذاکره نموده اند. لطفاًاعـلام داریـد کـه ایـن افـراد مـاءمـوریـتى از جانب وزارت امور خارجه داشـتـه انـد یـا خـیـر و در صـورتـى کـه پـاسـخ منفى باشد مجوزقانونى تماس و ارتباط افراد مذکور کدام است ؟
4ـ جریان سفر هیاءت آمریکایى به ایران به چه صورت و با چه کـیـفـیـتـى صـورت پذیرفته و چه کسانى در ایران با آنها مذاکره نموده ، محور مذاکرات به چه تصمیماتى منجر گردیده است ؟
ضـمـنـاً مـوضـوع قـبلاً با وزیر محترم امور خارجه در میان گذاشته شده و پاسخ مشارالیه مقنع نبوده است .»
در قـبـال این رویدادها، امام طى بیاناتى فرمودند:(صحیفه نور، ج20، ص 52 ـ 49، 29/8/1365.)
مـى خـواهـم عـرض کنم چرا این قدر ما عقب افتاده هستیم ؟ چرا ما بایدبـه واسـطـه اغـراض از نـفـسـانیه این قدر خودمان را ببازیم ؟ چرابـایـد وقتى که دنیا به تزلزل درآمده است براى این بى اعتنایى ایـران بـه کـاخ سـفـیـد و سـیـاه ، چـرا مـا بـایـد تـوجـیـه کـنـیـم مسائل آنها را؟ چرا ما باید این قدر غرب زده باشیم یا شیطان زده ؟
مـن هـیـچ تـوقـع نـداشتم از بعض این اشخاص ولو بعضى شان درنظر من پوچند، لکن از بعضى از این اشخاص که سابقه دارند هیچتوقع نداشتم که در این زمان که باید فریاد بزنند سر آمریکا،فریاد مى زنند سر مسئولین ما. چه شده است ؟ شماها چه تان است ؟چـه کـردیـد شماها؟ شماها چرا باید تحت تاءثیر تبلیغات خارجى واقـع بـشـوید یاتحت تاءثیر نفسانیات خودتان ؟! هم در یک همچه مـسـئله مـهـمى که باید همه شما دست به دست هم بدهید و ثابت کنیدبـه دنـیـا کـه ما وحدت داریم ، وحدت ما این طور شده است و در روزکه روز هفته وحدت است چرا شماها مى خواهید تفرقه ایجاد کنید؟ چرامـى خـواهـیـد بـیـن سـران کـشـور تـفرقه ایجاد کنید؟ چرا مى خواهیددودستگى ایجاد کنید؟ چه شده است شما را؟ کجا دارید مى روید؟ این تذهبون ؟
«کیسینجر» وزیر امور خارجه اسبق نیز در این رابطه گفت : تلاش رئیـس جـمـهـور آمـریـکـا بـراى دوسـتـى بـا ایـران قـابـل سـتـایـش اسـت ، اما نباید این ماجرا با «واتر گیت» مقایسه شود زیرا ارتباط با ایران به نفع آمریکاست ولى رسوایى واترگیت شامل منافعى براى یک حزب بود.
در تـاریـخ 8 بـهـمـن 1365 (28 ژانـویـه 1987)، دولت ایـران انـجـیـل هـدیـه شـده ریـگـان را بـا دسـتـخـط و امضاى وى که براى مـسـئولیـن ایـرانـى ارسـال شـده بـود، به نمایش گذارد. ضمناً ازنـخـسـتـیـن قـربـانـیـان ایـن مـاجـرا مـى تـوان از«آدمیرال پویند کستر»، «سرهنگ نورث»، «ویلیام کیسى» رئیسسیا، یاد کرد.
ریـگـان پـس از انـتـشـار گـزارش کـمـیـسـیـون تـاور طـى یـک نـطـق تـلویـزیـونـى در چـهـارم مـارس 1987 اعـلام داشـت کـه ابـتـکار درقـبـال ایـران بـه صورت مبادله اسلحه در برابر گروگان ها یک اشـتـبـاه بـود. وى همچنین مسئولیت کامل اقدام هاى خود و دولتش را درارتباط با ایران ، به عهده گرفت .

منبع : روزانه